Op deze conclusie valt wel het één en ander af te dingen, want deze was vooral gebaseerd op mijn eigen (per definitie selectieve) waarnemingen in het nabije verleden. Mijn conclusie was zeker niet gebaseerd op grootschalig en/of objectief onderzoek.
In dit bericht bekijk ik het eens van de andere kant. Ik neem een positieve insteek, en zal een initiatief belichten dat op een goede manier bezig is met open standaarden en/of open source in het onderwijs. Het gaat om Triple A, een samenwerkingsverband van Regionale OpleidingsCentra (ROC) en Agrarische OpleidingsCentra (AOC).
Wat is Triple A?
Stichting Triple A is een samenwerkingsverband van Regionale OpleidingsCentra (ROC) en Agrarische OpleidingsCentra (AOC); de instellingen die in Nederland het Middelbaar BeroepsOnderwijs (MBO) verzorgen. De initiatiefnemers waren in 2007 het Albeda College, de Amarantis Onderwijsgroep en ROC Aventus. Inmiddels zijn er nog zo’n 10 MBO-instellingen aangehaakt.
Triple A wordt ondersteund door subsidies van het ministerie van Onderwijs Cultuur & Wetenschappen: in 2007 werd 3,1 miljoen euro toegekend en in 2008 nogmaals 3 miljoen euro. Triple A Ontwerp & Onderzoek is één van de twee initiatieven van de stichting en heeft tot doel om gezamenlijk functionele ontwerpen uit te werken voor de ICT-ondersteuning van de onderwijsprocessen. Dit initiatief wordt mogelijk gemaakt door de genoemde subsidies. In TripleA Projecten worden die projecten uitgevoerd, die door de deelnemers zelf worden bekostigd.
Wat levert TripleA op?
TripleA is inmiddels zo’n 2 jaar onderweg. Er is dus al het één en ander gebeurd. Op de website van TripleA kunt u dan ook zeer veel waardevolle informatie en documenten vinden. De hele set aan documenten noemt men de encyclopedie van Triple A.
Er is bijvoorbeeld een document over de onderwijsvisie. Hierin vindt u alle ‘redenen’ waarom de onderwijsinstellingen in Stichting Triple A zijn gaan samenwerken. De belangrijkste was (en is) de problematiek van verouderde ICT-systemen. Maar er wordt ook ingegaan op de veranderende eisen van de maatschappij aan het onderwijs, evenals veranderende inzichten in het onderwijs zelf over hoe het onderwijs zou moeten worden vormgegeven (“loopbaan van de deelnemer meer en meer als vertrekpunt”). In het document worden de verschillende processen beschreven die van belang zijn in de ‘leerloopbaan’ van een student en hoe en waar die processen door (nieuwe) ICT-systemen ondersteund zouden moeten worden.
Dit document is absoluut een aanrader. Aanbevolen voor iedereen die nadenkt over en werkt aan het (her)inrichten van ICT systemen in het onderwijs . De beschreven (werk)processen zijn behoorlijk generiek, en zijn dus volgens mij ook zeer bruikbaar in andere onderwijscontexten. Er worden ook bewust geen uitspraken gedaan over organisatie van de processen. Dat kan per instelling verschillen.
Open standaarden en Triple A
Maar er is nog veel meer te vinden in de encyclopedie. Bijvoorbeeld een helder verhaal met architectuurprincipes. En in dit document komen we heel nadrukkelijk open source en open standaarden tegen. Laat ik maar gewoon citeren wat men als principes heeft geformuleerd (pagina 18 in het document):
- “Systemen ondersteunen zoveel mogelijk open standaarden zodat toekomstvastheid en integreerbaarheid met bestaande en nieuwe systemen zo goed mogelijk ondersteund wordt.”; en
- “Systemen worden bij voorkeur als open source-software beschikbaar gesteld, zodat zonder belemmeringen op gerealiseerde oplossingen kan worden doorontwikkeld. Voor generieke componenten is de toepassing van open source een vereiste”
Dan blijft er nog één vraag over: welke open standaarden gaat men hanteren? Ook daarop heeft Triple A een helder antwoord geformuleerd in het document met de uitwerking van de Architectuur. Er worden standaarden benoemd in verschillende categorieën, te weten a) Beveiliging, authenticatie en autorisatie, b) Presentatie, c) Bestands- en opslagformaten, d) Gegevenslogistiek en e) Gegevenssemantiek.
In totaal worden er 60 standaarden opgesomd. Enkele zal ik hier noemen (tussen haken de referentie naar de instantie die de standaard of specificatie beheert):
- LDAP (Leightweight Directory Access Protocol)
- ODF (Open Document Format, ISO 26300)
- PDF (Portable Document Format, NEN-ISO 19005)
- PNG (Portable Network Graphics, ISO/IEC 15984)
- RCD (IEEE Reusable Competency Definitions)
- CP (IMS Content Packaging)
- LIP (IMS Learner Information Package)
Op de lijst valt ongetwijfeld wel het één en ander af dingen. Zo staat SCORM (ADL Shareable Content Object Reference Model) ook in de lijst. Dit is echter volgens de meeste geldende definities geen echte ‘open’ standaard, omdat het beheer niet bij een onafhankelijk instituut is belegd. Ook wordt bij sommige standaarden in de lijst geen versienummer genoemd, terwijl dat toch wel relevant is in sommige gevallen.
Complimenten voor Triple A
Al met al kan ik alleen maar concluderen dat Triple A een goed initiatief is binnen het onderwijs. Hier zijn open standaarden en open source op waarde geschat, en er ligt een helder perspectief voor een toekomstvaste ICT binnen de deelnemende instellingen.
Wat ik interessant zou vinden om te weten, is hoeveel (en welke) van de open standaarden nu daadwerkelijk in gebruik zijn bij de instellingen van TripleA, en hoe het proces tot invoering verloopt. Wat TripleA onder andere heeft gedaan is de documentatie gebruiken in een Europese aanbesteding voor een systeem voor de kernregistratie van de deelnemers (KRD). Deze aanbesteding is uitgevoerd onder de vlag van het eerder genoemde Triple A Projecten.
Wilt u meer weten over Triple A, dan kunt u een bezoek brengen aan 5 regiobijeenkomsten die binnenkort worden gehouden.
Andere voorbeelden
Eén zwaluw maakt nog geen zomer, dus hier nog wat andere initiatieven in en vanuit het onderwijs die ook open source en open standaarden als speerpunt hebben geformuleerd:
- Wikiwijs; Wikiwijs is door minister Plasterk gelanceerd en wordt ook financieel ondersteund door een behoorlijke subsidie van het ministerie van OCW. Wikiwijs is een initiatief waarbij faciliteiten worden geleverd om het vinden, (door)ontwikkelen en gebruiken van open digitale leermiddelen in het onderwijs te stimuleren én te vergemakkelijken. Ook hier wordt bij voorkeur gebruik gemaakt van open source software en open standaarden.
- De Universiteit van Amsterdam (UvA) heeft open standaarden en open source hoog op de agenda staan. Lees daarover het recente interview met Frank Benneker van de UvA.
- Stichting Digilessenvo.nl is een initiatief vanuit 29 onderwijsinstellingen, die gezamenlijk werken aan het ontwikkelen en uitwisselen van digitale leermaterialen op basis van open standaarden zoals SCORM en QTI.
- De Onderwijsvernieuwscoöperatie is een zelfde soort initiatief, met 10 leden uit het voortgezet onderwijs. Ook hier wordt gezamenlijk digitaal leermateriaal ontwikkeld en gedeeld.
Nog meer goede voorbeelden? Ik hoor het graag (reageer gerust hieronder)!
Mogelijk ook interessant:
"
